Tips

Laurent Binet, Perspectieven

‘Het zijn moeilijke tijden voor de kunst.’ – Michelangelo, brief aan zijn vader

Het motto waarmee Laurent Binet, schrijver van de bestseller HhhH, zijn brievenboek opent, maakt duidelijk dat de tijden niet echt veranderen.

Perspectieven speelt in het Florence van de zestiende eeuw waar de schilder Pontermo dood gevonden wordt in de grote kapel van de San Lorenzo in Florence. Is het zelfmoord of moord en zo ja, wie heeft hem dan vermoord en waarom? In de zoektocht naar de waarheid bestrijden wereldlijke macht en kunstenaars elkaar op leven en dood.

De wetten van het perspectief, de aandacht voor het individu, de positie van vrouwen, de honger naar macht; het komt allemaal terug in deze spannende, historische roman die als hoopvolle boodschap heeft: wat wereldlijke machten ook kapot proberen te maken, de vrije kunst zal altijd overwinnen.

Jakub Malecki, Aangrenzende kleuren

Om wie draait het in de roman van de Poolse schrijver Jakub Malecki? Om de timmerman Kristian die de namen van de doden voor wie hij doodskisten timmert opschrijft in zijn ‘completenboek’, om Iwona die is ‘doodgegaan van verlangen’, of om Adam en zijn hond God die leven in de bossen rond het dorp waar dit verhaal zich afspeelt? Hun verhalen zijn als ‘aangrenzende kleuren’ die langzaam in elkaar overlopen.

Malecki beschrijft in soms raadselachtige zinnen de eigenaardigheden van de dorpelingen en bouwt de spanning langzaam op, je voelt dat onder de oppervlakte van alles broeit. Als Adam het dorp betreedt bereiken de emoties van de dorpelingen een kookpunt.

Julia Schoch, Het liefdespaar van de eeuw

‘Eigenlijk is het heel eenvoudig: ik ga bij je weg.’

Zo begint Het liefdespaar van de eeuw van de Oost-Duitse schrijver Julia Schoch.

Na 30 jaar besluit een vrouw haar man te verlaten. Ze leerde hem kennen tijdens haar studie, de Muur was net gevallen, er heerste vrijheid. Hij was anders dan de anderen: statig, knap, onafhankelijk. Ze kregen een hartstochtelijke relatie, waaruit twee kinderen voortkwamen.

‘In die tijd hebben we 42 reizen gemaakt, 27 keer zijn we naar het buitenland geweest.
We hebben vier keukens aangeschaft.
Vijf keer hebben we een nieuw legitimatiebewijs gekregen.
We hebben 8667 boterhammen voor school gesmeerd en 41 verjaardagstaarten gekocht.’

In een lange monoloog onderzoekt ze waarom de liefde is gedoofd, hoe de eerste scheurtjes ontstonden, hoe de komst van de kinderen hun leven ging bepalen, de sleur, de afhankelijkheid, de langzame verwijdering. ‘We waren al zoveel jaren bij elkaar, maar ik wist nog steeds niet wie van ons beiden het eenzaamst was.’

Het verhaal begint een beetje afstandelijk maar kruipt steeds meer onder je huid, omdat het soms zo schokkend herkenbaar is. Een krachtig en weemoedig stemmend boek dat je diep laat nadenken over je eigen relatie.

Imre Kertesz, Onbepaald door het lot

Gebaseerd op zijn eigen kampervaringen vertelt de Hongaarse Nobelprijswinnaar Imre Kertesz het verhaal van een 14-jarige Joodse jongen die in 1944 in Boedapest wordt opgepakt en vervolgens in Auschwitz, Buchenwald en Zeitz belandt. Naïef en nieuwsgierig observeert hij de waanzinnige wereld waarin hij terecht is gekomen.

‘We wachten en wachten, maar waarop was niet duidelijk. Die verveling en dat eigenaardige afwachten: ik geloof dat dat de belangrijkste herinnering is die ik aan Auschwitz bewaar.’

Na drie dagen vertrekt hij met ‘de jongens’ naar Buchenwald. Hij registreert alles, schijnbaar onbewogen. De goederentrein, de kiepelton waarin iedereen zijn behoefte moet doen, het schamele voedsel, het plattelandsstationnetje waar soldaten hen de trein uit trekken, stompen en schoppen, het ritmische marcheren van de gevangenen, de perfecte kwaliteit van de weg, de lieflijke omgeving.

Daarna belandt hij in Zeitz, waar hij leert te overleven. Nooit de moed opgeven, je altijd blijven verzorgen, je dagrantsoen in porties verdelen, niet te hard werken, alleen het hoognodige doen.

En dan moet de reis terug naar Buchenwald nog beginnen. ‘Ik durf gerust te zeggen dat ik gedurende die reis een paar dingen heb geleerd die ik tot dan toe niet wist en die ik, had men ze mij onder normale omstandigheden verteld, nauwelijks voor mogelijk zou hebben gehouden.’

Een prachtig, schokkend boek waar je nog lang over nadenkt en dat je ooit in je leven gelezen moet hebben.

Hanny Michaelis, Verst verleden

‘Mijn leven lang heeft de herinnering aan mijn kindertijd me getroost: dat had ik in elk geval gehad.’

In Verst verleden blikt dichteres Hanny Michaelis terug op haar jeugd, de gelukkige jaren die ze met haar ouders doorbracht, tot ze in 1942 moest onderduiken en haar ouders nooit meer terugzag. Een jaar later werden zij opgepakt en via Westerbork weggevoerd naar Sobibor. Michaelis overleefde de oorlog.

Haar vader, geboren in Königsberg, was reiziger in hoeden. Volgens zijn dochter was hij wereldvreemd, koppig en innerlijk onzeker, maar met een sterk gevoel van eigenwaarde. Hij speelde prachtig piano maar trad nooit op en had geen leerlingen. Haar moeder was nuchter, kordaat en intelligent; ze werkte liever op kantoor dan dat ze met een stofdoek door het huis dribbelde, aldus Michaelis.

Michaelis vertelt haar herinneringen aan Nop Maas, met een glasheldere stem, vol zelfrelativering en zonder enig beklag. Verst verleden is een prachtig monument van een groot dichter voor haar vermoorde ouders.