Tips

Ismail Kadare, Een breuk in april

In de vrieskou ligt een man in hinderlaag. Hij wacht op de komst van een andere man. Die moet hij doden, ‘zoals de gewoonte dat voorschrijft’, anders moet zijn familie weer een boete betalen en dat zal hen ruïneren.

Gjorg is 26. Hij moet het bloed van zijn broer wreken. Alles in zijn leven en dat van zijn familie, buren en dorpsgenoten voltrekt zich volgens de wetten van het eeuwenoude gewoonterecht. De verdeling van land, de erfscheiding, de bruidskogel waarmee een bruidegom het recht heeft zijn bruid te doden als zij hem wil verlaten.

Al zeventig jaar is zijn familie verwikkeld in deze bloedvete; 22 doden zijn er inmiddels, aan beide zijden. Pogingen tot verzoening zijn mislukt en nu is het zijn beurt in de macabere dodendans.

Op dat zelfde moment rijdt een koets uit Tirana de hooglanden van Albanië binnen, met aan boord een jonge schrijver en zijn bruid. Hij vertelt haar over de bergbewoners, die hij bewondert, want ze houden oude gebruiken in ere die in de stad al lang geleden zijn vergeten.

Een breuk in april is een prachtige, sobere roman in gedragen stijl over onwrikbare wetten en de rol van het toeval. Tegen het decor van de Noord-Albanese bergen, waar de winters lang, nevelig en triest zijn, maakt Kadare ons deelgenoot van eeuwenoude gebruiken en laat hij ons nog lang nadenken over de boodschap van zijn verhaal.

Pirkko Saisio, Het kleinste gemene veelvoud

In Finland is Pirkko Saisio al jaren beroemd, maar haar werk wordt, net als dat van de Deense Tove Ditlevsen, pas nu wereldwijd ontdekt.

In Het kleinste gemene veelvoud, de roman waarmee Saisio in 1998 doorbrak, blikt de hoofdpersoon terug op haar kinderjaren. Ze is enig kind, maar rijk bedeeld met ooms en tantes. De zomers brengt ze bij haar grootouders op het platteland door. Ze droomt ervan later een man te worden en net zulke handen te hebben als opa: groot, hard en droog.
Door haar kinderogen zien we de familie: opa bijvoorbeeld, die op betaaldag naar huis waggelt en oma die dan niet meer tegen hem praat.

‘Er zijn ook zaterdagavonden waarop opa pas na middernacht thuiskomt. Of in het ergste geval pas op zondagmiddag.
Ik lig onder opa’s lakens dan, want op die momenten heeft opa niks te zoeken in zijn eigen bed.’

Drank, verborgen verdriet en humor kleuren deze onconventionele familiegeschiedenis, die je nog lang bijblijft, niet in het minst door Saisio’s bijzondere stijl. Het kleinste gemene veelvoud is het eerste deel van de Helsinki-trilogie. Het tweede deel, Tegenlicht, verschijnt binnenkort in het Nederlands.

Hans Heesen, Tenminste voor een bepaalde tijd

Tegen het decor van het provinciestadje Zutphen ontvouwt de verteller een ingrijpende geschiedenis uit zijn jeugd. Het is het verhaal van zijn verliefdheid op de mysterieuze Frida, en zijn baantje bij een boekhandel, waar hij schrijvers en bijzondere klanten ontdekt. Zoals Pieter Tempelman Plat, die in een van de Oostenrijkse houten huizen aan de rand van de stad woont en een opmerkelijke hobby heeft: het verzamelen van mysterieuze verdwijningen. Voor de 14-jarige jongen, die net zijn zus bij een verkeersongeluk heeft verloren, is dit hoogst intrigerend. Ook hij voelt een grote behoefte om te verdwijnen en in elk geval onzichtbaar te zijn. Weg van zijn rouwende ouders, weg uit het stadje, ‘waar doodgaan makkelijker was dan leven.’

Hans Heesen heeft een onmiskenbaar eigen stem en is een scherp observator met een groot gevoel voor absurdistische zijpaden.

Alba de Céspedes, Verboden schrift

Het was stom van me om dit schrift te kopen, heel stom. Maar goed, het is gebeurd, ik kan het nu niet meer terugdraaien.

Met deze openingszinnen trekt De Céspedes ons onverbiddelijk haar verhaal in, het relaas van een 43-jarige vrouw in het Rome van de jaren vijftig. Ze begint een dagboek en komt tot de ontdekking dat ze nergens een plek kan vinden om het veilig op te bergen. Toch schrijft ze door en verkent in het schrift haar wereld en de verhouding tot haar naasten. Haar moeder, haar man en kinderen, de maatschappij, ze veroordelen haar tot een bestaan van dienstbaarheid maar zelf stelt ze eenzelfde eis aan haar dochter. Lukt het haar om uit deze val te ontsnappen, haar schrift te verdedigen en een plek op te eisen voor haar gedachten en opvattingen?

Alma de Céspedes schreef Verboden schrift in 1952 en verdween langzaam uit beeld, tot het boek in de uitstekende vertaling van Manon Smits in 2022 in Nederland opnieuw werd uitgegeven. Simone de Beauvoir en Annie Ernaux samengebald in een schrift; een prachtig boek!

Nog meer leestips

Die vindt u in onze NIEUWSBRIEF. In de nieuwste editie de tip van onze winkel: Het volle leven van John Fante, W. van Tiemen Hiemstra, Verslaafd aan ons eigen gelijk van Lammert Kamphuis, Alles raak van Mensje van Keulen, Ze hadden hun schaapjes geteld van Benny Lindelauf, De onzichtbaren van Frank Nellen, De onbedoelden van Cobi van Baars en The Rook and Rose Trilogy van M.A. Carrick