Tatjana over De verborgen dochter van Elena Ferrante

De verborgen dochter van Elena Ferrante (vertaald door Els van der Pluijm) is maar weer eens het bewijs dat een boek niet dik hoeft te zijn om steengoed te zijn. In compacte zinnen, waarin veel ongezegd blijft (maar des te meer gevoeld wordt), ontvouwt zich het verhaal van hoofdpersoon Leda. Het is onlangs prachtig verfilmd, maar ik raad iedereen aan (vooral ook) het boek te lezen; Leda’s gedachten geven het verhaal extra diepte.

Het verhaal speelt zich af aan de Italiaanse zuidkust, waar Leda, docent Engelse letterkunde, zich tijdens de zomerperiode voorbereidt op het komende academische jaar. Ze gaat dagelijks naar het strand, waar ze geconfronteerd wordt met een grote en luidruchtige Napolitaanse familie, eenzelfde soort familie als waaruit ze zelf op jonge leeftijd heeft weten te ontsnappen. Leda is met name geïntrigeerd door Nina en haar dochtertje Elena, en grijpt uiteindelijk op een bijzondere manier in hun leven in.

Aan de hand van de alledaagse gebeurtenissen die zich voordoen tijdens haar verblijf leren we Leda kennen. Net als in de flashbacks zien we haar worstelen met het moederschap, met aan de ene kant een grenzeloze liefde voor haar twee dochters, die ze op jonge leeftijd kreeg, en aan de andere kant het gevoel zichzelf kwijt te raken. Fijngevoelig en tegelijkertijd schaamteloos legt Ferrante Leda’s gedachten bloot, die zich hierbij zo nu en dan rechtstreeks tot de lezer richt:

‘Wat had ik ten slotte voor vreselijks gedaan? Jaren geleden was ik een meisje geweest dat zich verloren had gevoeld, jazeker. Alle hoop uit mijn jeugd leek al vervlogen, het was alsof ik achterwaarts tuimelde, terug naar mijn moeder, mijn grootmoeder, de hele keten zwijgende of verongelijkte vrouwen van wie ik afstamde. Gemiste kansen. (…) Het was alsof ik in mijn eigen hoofd zat opgesloten, zonder de kans om mezelf te bewijzen, en ik was wanhopig.’

Nog altijd is niet bekend wie er achter het pseudoniem Elena Ferrante schuilgaat, de auteur van onder andere het Napolitaanse vierluik De geniale vriendin. In interviews stelt Ferrante dat het pseudoniem haar de creatieve ruimte geeft om vrijuit te kunnen schrijven. Bovendien kunnen haar boeken zo op eigen benen staan, zonder de hinderlijke uitleg van de schrijver. Nu ik De verborgen dochter heb gelezen, zou het mij verbazen als Ferrante geen vrouw is:

‘Mijn smeulende ambities werden nog steeds gevoed door mijn jonge lichaam, door mijn verbeeldingskracht die plan na plan bedacht, maar ik besefte dat mijn creatieve drang steeds definitiever werd afgeknepen door de dagelijkse gang van zaken op de universiteit en door de onontkoombare aanpassingen die een mogelijke carrière vereiste.’