Mark Pieters over Tortilla Flat van John Steinbeck

De Amerikaanse schrijver John Steinbeck (1902-1968) is nog vooral bekend om zijn novelle Of Mice and Men (zeer geliefd ook op de leeslijsten van de middelbare school) en de romans East of Eden en The Grapes of Wrath. Terecht worden deze meesterlijke boeken nog steeds veel gelezen – ook in Nederland, waar nieuwe vertalingen weer een groot publiek aanspraken en door de pers met groot enthousiasme werden onthaald.

Een wat minder bekende roman is Tortilla Flat, dat Van Oorschot zojuist in het Nederlands uitbracht, opnieuw fantastisch vertaald door Peter Bergsma. Toch is dit het boek waarmee Steinbeck definitief doorbrak naar een groot publiek, en dat is begrijpelijk. Het is een liefdevol en geestig portret van Danny, zijn huis en zijn vriendengroep: vijf zogenaamde paisanos (‘een mix van Spaans, Indiaans, Mexicaans en verschillend Kaukasisch bloed’), die de auteur vergelijkt met de ridders van de Ronde Tafel.

Als Danny twee huizen erft van zijn grootvader weten zijn vrienden hem al snel te vinden. Huur kunnen ze niet betalen (en een van de huizen laten ze al snel per ongeluk afbranden), maar wat ze hebben, en dat is bitter weinig, delen ze. Vooral de zoektocht naar geld voor wijn is een constante door het boek heen. Hun streven is vooral te genieten van die wijn en het nietsdoen, ten tijde van de Grote Depressie.

Al snel ga je van de hoofdpersonen houden, maar de roman spreekt ook zo aan omdat het denk ik de meest humoristische van al Steinbecks boeken is, wat in ieder geval bij mij leidde tot veelvuldig glimlachen, tot grijnzen, tot schaterlachen. Een voorbeeld dan. In de wijk Tortilla Flat woont ook Dolores Ramirez, beter bekend als ‘Snoes’, omdat ze weliswaar niet mooi is maar wel een zekere zinnelijkheid bezit, en zeker niet afkerig van mannen is. Zodra ze hoort dat Danny erfgenaam is wordt hij haar (gewillige) prooi. Als Danny een kleine financiële meevaller heeft koopt hij voor haar een tweedehands, glanzende stofzuiger. Niemand in Tortilla Flat bezit er een, wat ook niet zo gek is, want er is nergens elektriciteit. Maar dat doet niets af aan de jaloezie van de andere vrouwen:

‘Hun afgunst was niet tegen de stofzuiger opgewassen. Door het bezit ervan steeg Snoes naar de bovenste sport van de sociale ladder van Tortilla Flat. Mensen die haar niet kenden verwezen naar haar als “die met die veegmachine”. Dikwijls, wanneer haar vijanden het huis passeerden, was Snoes door het raam te zien terwijl ze de stofzuiger heen en weer duwde en er een luid gezoem uit haar keel kwam. Sterker nog, nadat ze eerst dagelijks haar huis had geveegd, duwde ze vervolgens de stofzuiger in het rond, met als theorie dat hij natuurlijk beter zou schoonmaken met elektriciteit maar dat je nu eenmaal niet alles kon hebben.’

Wie daar niet hardop om moet lachen kan dit boek beter links laten liggen.

Mark Pieters