Eva Cossee: Uit de boekenkast van mijn moeder

Foto © Chris van Houts

Mijn moeder Ri Cossee-Bommeljé (1919-2011) was een verwoed lezer. Zij hield van boeken van onafhankelijke en zelfstandige vrouwen. Ruim tien jaar geleden moest ik mijn ouderlijk huis leegruimen, dat van boven tot onder vol stond met bedrukt papier. Ik nam een aantal van haar lievelingsboeken mee en herlas ze. Ik vond ze verbazend actueel en de moeite waard. In 2014 kwam het eerste boek dat ik uit haar boekenkast koos opnieuw uit bij Uitgeverij Cossee. Dat was Een dwaze maagd van Ida Simons. De roman werd een doorslaand succes in Nederland en in het buitenland. Herontdekkingen van inmiddels een zestal andere schrijfsters volgden met meest recent het literaire werk van de Surinaamse schrijfster Bea Vianen.

Relatief onopgemerkt bleef De muren vielen om van verzetsstrijdster Henriette Roosenburg. Een boek dat mijn moeder verslond. Zij was koerierster in de Tweede Wereldoorlog en verspreidde illegaal drukwerk en valse persoonsbewijzen, die mijn vader maakte. Henriette Roosenburg, net als mijn ouders afkomstig uit Den Haag, bracht verzetsmensen de grens over. Ze werd verraden en belandde in het Oranjehotel, de strafgevangenis op een steenworp afstand van mijn ouderlijk huis. Daar werd ze in een schertsproces drie maal ter dood veroordeeld en van de ene naar de andere gevangenis vervoerd, steeds met ongewisse afloop. Haar executie werd vooruitgeschoven en uiteindelijk werd ze in een gevangenis in Oost-Duitsland bevrijd door de Russen.

In De muren vielen om beschrijft Roosenburg haar spectaculaire reis terug naar Nederland door verwoest Duitsland. In haar bagage zaten borduurwerkjes die ze in haar gevangenschap had gemaakt om de moed erin te houden. Ze was bereid van alles te ruilen voor een blauwe, gele of rode draad. Dit ontroerende detail moet mijn moeder zeer hebben aangesproken. Wij kinderen wisten altijd dat we op onze hoede moesten zijn, als mijn moeder aan het borduren was. Dan was ze nerveus en snel geërgerd.

De muren vielen om verscheen aan het begin van de coronapandemie in 2020 en is daardoor snel weer uit het zicht geraakt. Dat is eeuwig zonde van dit spannende en emotionerende boek, dat je na lezing nog lang bijblijft. Ongelooflijk zoals Henriette Roosenburg, met veel zelfinzicht en humor, over haar verzetswerk, gevangenschap en bevrijding vertelt. Het boek is inmiddels verschenen in het Engels, Duits, Spaans en Italiaans. En een Amerikaanse producer bereidt een speelfilm voor. We zullen er dus zeker nog meer van horen!

Schilderij van Eva’s moeder

Henriette Roosenburg, De muren vielen om, Uitgeverij Cossee

Eva Cossee