Grepen uit de geschiedenis

door Menno Tamminga

Over de geschiedenis van onze boekhandel. Ditmaal de jaren twintig van de vorige eeuw.

De marktplaats. Altijd wat te doen en te vinden

Op 10 augustus 1925 verwoest een cycloon het grootste deel van Borculo. Een verslaggever van de Zutphensche Courant omschrijft de aanblik als ‘luguber’. Hulpacties komen op gang. In Zutphen organiseert het jubilerende Oude en Nieuwe Gasthuis een loterij. Men heeft 300 prijzen en 1000 loten à 1 gulden. Ze zijn te koop bij verschillende boekhandels, waaronder Van Someren.

De verloting illustreert de rol van de toenmalige boekwinkel. Méér dan louter ‘boekverkopers sinds 1844’. De winkel is een marktplaats. Altijd wat te doen. Altijd wat te vinden. Een loterij, klanten met allerhande vraag en aanbod en soms een oproep. Twee maanden na de Borculo-ramp is Van Someren opnieuw het toneel van een verloting. De deelnemers aan een loterij van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen kunnen er zien of ze een prijs gewonnen hebben en hem in ontvangst nemen.

De winkel is ook het adres voor mensen die iets zoeken of aanbieden. Soms ligt dat in het verlengde van het lezen. Abonnees van landelijke kranten, zoals de Telegraaf of het Handelsblad zoeken per advertentie meelezers: buurtgenoten met wie ze de krant én de kosten kunnen delen. Wie dat wil, kan zich vervoegen bij Van Someren, dat sinds 1907 eigendom is van de heer Arend Hagenbeek.

Maar ook wie personeel zoekt, een huishoudster bijvoorbeeld, of een gepensioneerde onderofficier die zelf werk zoekt, kiest de winkel als postadres voor reacties.

In maart 1923 ligt er een lijst in de winkel voor steunbetuigingen aan het comité tot behoud van de zomertijd. Een ondernemer die politiek stelling neemt? De rol van de winkel als ‘actiecentrum’ is niet zo verrassend als je de namen ziet van het comité dat de zomertijd wil behouden. Een van hen is eigenaar Hagenbeek zelf.

Menno Tamminga (1957) is opgeleid als macro-econoom (VU). Hij werkte als financieel journalist voor Het Financieele Dagblad en NRC en schreef verschillende boeken over economie en bedrijfsleven en over de Tweede Wereldoorlog in en om Zutphen. Hij won De Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs in Nederland, voor een artikelenserie over de verkoop van ABN Amro en tweemaal de Financiële Persprijs.