De uitgever

Foto © Marc Brouwer

Martien Frijns van AFdH

Martien Frijns (1960) werkte na zijn studie agrarische sociologie in Wageningen ruim tien jaar in een drukkerij, maar verlangde naar een creatiever bestaan. Vanaf 1994 is hij fotograaf, grafisch ontwerper en boekverzorger, onder meer bij Uitgeverij Vantilt. In 2006 richtte hij samen met Paul Abels en Bert de Haan (†) in Enschede/Doetinchem AFdH Uitgevers op, een kleine, succesvolle uitgeverij met een bijzonder fonds dat inmiddels 150 titels telt. Jacinthe sprak met hem over zijn bevlogenheid voor mooie boeken, het uitgeversvak en zijn samenwerking met de onlangs overleden A.L. Snijders zonder wie de uitgeverij niet had bestaan.

Mijn compagnon Paul Abels was onder de indruk van de bijzondere kwaliteit van de zeer korte verhalen (zkv’s) van A.L. Snijders, pseudoniem van Peter Müller, en wilde hem graag uitgeven. Dat sloot mooi aan bij mijn voornemen om een nieuwe uitgeverij op te richten, omdat ik vond dat de kwaliteit van de literaire vormgeving danig tekortschoot. Ik ben altijd een groot liefhebber geweest van geïllustreerde boeken uit de jaren vijftig. De zorgvuldigheid waarmee die gemaakt zijn en de volmaakte manier waarop tekst en beeld elkaar versterken, dat zie je nauwelijks meer. Toch geloof ik nog altijd heilig in een intensieve samenwerking tussen auteur, illustrator, boekverzorger en uitgever; alleen dan kun je kwaliteit leveren en ervoor zorgen dat de lezer goed bediend wordt.

Ik durf wel te zeggen dat we het werk van A. L. Snijders door onze manier van uitgeven naar nog grotere hoogten hebben weten te stuwen. Vanaf de allereerste publicatie, de bundel Belangrijk is dat ik niet aan mensen denk, hebben wij geprobeerd om steeds de juiste illustrator bij zijn teksten te zoeken. Voor dit eerste boek maakte zoon Gijs Müller het beeldverhaal Aap noot mens, prachtige klare lijn-tekeningen die doen denken aan een ouderwets flipboekje als je er met je duim doorgaat. Zoon Marcus Müller illustreerde Bordeaux met ijs (2009) met bijzondere pentekeningen van zijn ouderlijk huis en erf. Latere bundels werden door onder meer Gummbah en Peter van Straaten geïllustreerd. A.L. Snijders heeft die aandacht voor de vorm altijd erg op prijs gesteld, al heeft hij zich nooit veel met het uitgeefproces bemoeid. Zijn hele wezen was op het schrijven gericht.

Hij was niet alleen de uitvinder van een prachtig nieuw literair genre, maar hij hield zich ook als een van de eersten bezig met de vraag hoe je om moet gaan met de behoefte die er binnen de gedigitaliseerde wereld bestaat. Ruim 2500 liefhebbers kregen wekelijks een zkv in hun mailbox via de ‘graslijst’ die wij voor hem verzorgden. Een groot deel van onze naamsbekendheid hebben we aan Peter te danken. Hij zorgde voor een bepaalde ruis, die nog altijd een gunstige uitwerking heeft op het werk van andere auteurs uit onze stal, zoals Lammert Voos. Ook worden we vaak benaderd door mensen die in navolging van Peter hun zkv’s bij ons willen uitgeven, maar daar gaan we nooit op in. Als uitgever moet je zo’n succes niet dunnetjes over willen doen. Gelukkig blijkt Peter tijdens zijn leven ontzettend veel brieven te hebben geschreven, dus die gaan wij te zijner tijd zeker publiceren.

Toch is het ook weer niet zo dat onze uitgeverij louter op het succes van A.L. Snijders drijft. Kijk je bijvoorbeeld puur naar de verkoopcijfers dan verkoopt een auteur als Jaap Scholten met Horizon City en Suikerbastaard simpelweg meer boeken. Veel auteurs kiezen bewust voor ons vanwege onze ambitie om alleen boeken uit te geven die tot in de puntjes verzorgd zijn. Ons motto is ‘goedkoop is duurkoop’ en we kiezen bewust voor de wat duurdere producenten. Alleen als je bereid bent meer voor het drukwerk te betalen, kun je hogere eisen stellen en dat levert simpelweg betere en mooiere boeken op. Ook op andere vlakken maken wij niet dezelfde keuzes als veel collega-uitgeverijen; we plaatsen nooit advertenties, we werken niet met vertegenwoordigers en we gaan niet naar de beurs.

Het allerbelangrijkst vind ik dat de lezer verrast moet blijven worden en dat geldt zeker ook voor mijzelf. Het spel met de vorm is voor mij cruciaal. In veel van mijn ontwerpen gebruik ik eigen foto’s en druksels. Mijn werk is sterk geïnspireerd door dat van Hendrik Werkman en De Ploeg en dat paste natuurlijk perfect bij het Groningse drieluik van Lammert Voos. De illustraties suggereren een sprookjesboek, maar het verhaal is een drama van de vette klei. Dat contrast tussen inhoud en beeld maakt het werk herkenbaar en zorgt ervoor dat de lezer geprikkeld wordt. Het moet vooral niet te voorspelbaar worden allemaal. Als ik een nieuw boek van onze uitgeverij in handen houd ben ik altijd benieuwd naar dat ene detail dat toevallig ontstaat en dat je nooit had kunnen bedenken.

Interview: Jacinthe Sykora