De leesclub van…

Literatuur & Recht

Duur gezegd: vanuit een literair werk reflecteren op juridische grondbeginselen. Minder duur: wat zegt dit boek over het recht. Dat is wat deze leesclub van vooral (oud-)rechters van de rechtbank Gelderland al meer dan 10 jaar doet.  Zo’n vier keer per jaar houden ze een leeswerklunch (eigen brood meenemen) over Literatuur & Recht. Steeds bespreekt de club een boek waarin het recht direct of indirect een grote rol speelt. Denk aan een antieke klassieker als Antigone (het begraven van mijn broer is belangrijker dan de wet van de koning die dat verbiedt) en aan een moderne klassieker als Onderworpen van Houellebecq (over, onder meer, de positie van een rechtsstaat in transitie). De leesclub kiest, met democratische consensus, uit een lange lijst of uit de eigen boekenkast en steeds begint de leeslunch met een voordracht door een van de aanwezigen.

Vandaag komt de harde kern (Hans, Marijke, Wouter, Remco, Otto, Marijn en (via Teams) Marion) bij elkaar rond het verhaal Crainquebille van Anatole France. Het verscheen in 1900 als feuilleton en het is een korte, intrieste geschiedenis met komische randjes. Een groenteventer wordt ten onrechte veroordeeld voor de belediging van een agent, raakt na z’n celstraf aan lager wal en probeert dan weer in de cel te komen door een agent te beledigen. Tevergeefs, want ‘als je alle dronkenlappen moet oppakken die een agent beledigen, had je een dagtaak!’
Wouter komt met verschillende invalshoeken bij het verhaal: de beroemde zaak Dreyfuss waarin Anatole France zich ook had gemengd, de onpersoonlijkheid van de agent met z’n uniform en z’n nummer, de onpersoonlijkheid van de toga en ook de Franse revolutie met de willekeur van de staatsmacht.

Verhalen als Crainquebille werpen als vanzelf allerlei vragen op, zoals:

– mag het staatsbelang boven het individuele belang gesteld worden?

– maakt het staatsbelang wetten niet per definitie beperkend of onderdrukkend?

– kan iemand tegen de regels aan trappen ‘om tenminste gezien te worden’?

– welke belangen spelen mee bij het oordelen?

– hoort iemand wat hij hoort of hoort hij wat hij denkt te horen?

Lezen vergroot het blikveld. Dat is goed voor iedereen en dus ook voor rechters.

Interview: Herman Krans
Foto: Jacinthe Sykora