Wetenschapper Katinka Lünnemann

‘Literatuur en kunst zijn voor mij van levensbelang. Als jurist en socioloog doe ik bij het Verwey-Jonker Instituut al twintig jaar onderzoek naar huiselijk en seksueel geweld. Loodzware onderwerpen, maar nog altijd even fascinerend. Ik spreek voor mijn werk zowel professionals, als slachtoffers en plegers, waarbij een groot deel van de daders in hun jeugd zelf slachtoffer is geweest. Er zijn verschillende dynamieken te onderscheiden, en daarbinnen is iedere situatie net weer even anders.

Precies daar ligt het belang van fictie. Ik kan in een presentatie voor ambulante hulpverleners met cijfers strooien en roepen wat de gevolgen van een verslaving zijn, maar in een boek als Shuggie Bain van Douglas Stuart komen alle facetten van een jeugd met een alcoholistische moeder aan bod: de diepe misère, maar ook de onvoorwaardelijke liefde die de jonge Shuggie voor zijn moeder voelt. We zijn vaak geneigd hard te oordelen, maar de werkelijkheid is meestal een stuk genuanceerder. Romans kunnen helpen om een problematiek invoelbaar te maken en de complexiteit ervan te laten zien.

Diep getroffen was ik door Pleegkind van Claire Keegan, een klein maar gelaagd verhaal over een jong meisje dat tijdelijk bij een ouder echtpaar op het Ierse platteland wordt ondergebracht. Heel subtiel beschrijft Keegan hoe belangrijk het voor een kind in de knel is om te worden gezien. En hoe schijnbaar simpele dingen een wereld van verschil kunnen maken: de aandacht waarmee haar pleegmoeder haar in bad stopt, de hand die ze van haar pleegvader krijgt als ze op een avond langs zee lopen. Het deed mij denken aan mijn overbuurman van vroeger die mij liefkozend ketelbinkie noemde en bij wie ik altijd terecht kon.

Kunst is voor mij de ultieme ontspanning. Of ik nu een kunstboek doorblader of zelf een lino maak, het zorgt ervoor dat ik even niet met de ellende van anderen bezig ben, of althans op een heel ander niveau. Veel kunst gaat natuurlijk ook over leed en kwetsbaarheid, maar het geeft er tegelijkertijd betekenis aan. Neem het werk van Alice Neel, die net als talloze andere vrouwelijke kunstenaars pas laat erkenning kreeg. Een recensent vroeg zich af waarom haar portretten van (zwangere) vrouwen zo ontluisterend zijn, maar juist die rauwe eerlijkheid maakt haar schilderijen levensecht en grandioos.’

Interview en foto: Jacinthe Sykora